09117051347
خاویار یکی از ارزشمندترین محصولات دریایی(در حال حاضر پرورشی) ایران محسوب میشود و بازار داخلی و بین‌المللی نسبتا گسترده‌ای دارد. اما در کنار تجارت قانونی خاویار، همیشه قاچاق این محصول یکی از چالش‌های بزرگ این بازار بوده است. در این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازیم که چه نوع خاویاری در ایران به‌عنوان خاویار قاچاق شناخته میشود و چرا این مسئله اهمیت دارد.
خاویار قاچاق چیست؟
هرگونه صید ماهیان خاویاری وحشی از دریای خزر ممنوع و غیرقانونی است.
خاویار قاچاق به خاویاری گفته میشود که از صید هرگونه از ماهیان خاویاری از دریای خزر به دست می‌آید.
به علاوه خاویار پرورشی‌ای که توسط فروشندگان غیر مجاز در محیط‌های خانگی و کاملا غیر بهداشتی و غیر قانونی استحصال و عمل‌آوری میشود را نیز خاویار قاچاق می‌خوانیم.
تنها خاویار به‌دست‌آمده از ماهیان خاویاری‌ای که در مزارع استاندارد پرورش یافته‌اند، مجاز به خرید و فروش داخلی و خارجی است.
CITES و نقش آن در حفاظت از ماهیان خاویاری
کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض خطر انقراض (CITES) دارای یک توافق‌نامه بین‌المللی است که از سال 1975 برای کنترل و نظارت بر تجارت گونه‌های جانوری و گیاهی در معرض خطر اجرا شده است. این کنوانسیون، که ایران نیز عضو آن است، از سال 1998 ماهیان خاویاری دریای خزر را تحت حمایت خود قرار داد و صادرات خاویار را مشروط به پرورشی بودن ماهی خاویاری کرد. در این صورت تنها خاویاری که از ماهیان پرورش یافته در مزارع استاندارد پرورش ماهی خاویاری به دست می آید قادر به دریافت مجوزهای قانونی برای تجارت خاویار هستند. تجارت خاویار بدون مجوز رسمی از CITES غیرقانونی محسوب میشود و مشمول جریمه‌های سنگین خواهد شد.
مجوزهای قانونی و آزمایشگاهی خاویار برای صادرات
برای صادرات خاویار پرورشی، تولیدکنندگان ملزم به دریافت مجوزهای قانونی، بهداشتی و آزمایشگاهی مختلفی هستند، از جمله:
- مجوز شیلات ایران: تأییدیه‌ای که نشان می‌دهد خاویار از مزارع پرورشی مجاز تأمین شده است.
- گواهی دامپزشکی و بهداشت: آزمایش‌های کنترل کیفیت برای اطمینان از سلامت و عدم آلودگی خاویار.(۱- Healthy Certificate ۲-Veterinary)
- مجوز CITES: الزامی برای صادرات بین‌المللی خاویار که تجارت قانونی این محصول را تضمین می‌کند.
عوامل موثر در قاچاق خاویار
- فقر صیادان حاشینه نشین دریای خزر که منجر به صید غیر آماری ماهیان خاویاری به قصد فروش خاویار و گوشت گران قیمت آن‌ها در بازار سیاه شمال ایران میشود.
- پایین بودن قیمت خاویار وحشی به دلیل بدون هزینه بودن تولید آن( به جز دستمزد یاد)
- فروخته شدن بخشی از خاویار ایران به طور غیر رسمی و غیر اسنادی که معمولا در مورد خاویار‌های تولید شده از شرایط غیر بهداشتی اعمال میشود
- توزیع غیررسمی و فروش در بازار سیاه برخی سودجویان اقدام به عرضه خاویار بدون تأییدیه‌های لازم می‌کنند که ممکن است سلامت مصرف‌کنندگان را به خطر بیندازد.
- ناکارآمدی سیستم از نظارت و برخورد آماری با صید و فرماندهی عملیات برداشت از دریای خزر. ن.م
چرا خاویار قاچاق برای سلامتی مصرف‌کننده مضر است؟
یک نکته بسیار مهم در نگهداری از خاویار دقت به میزان بالای فسادپذیری آن است. خوردن خاویار فاسد می‌تواند بسیار خطرناک باشد. قاچاق بدون رعایت نکات استاندارد عمل آوری و نگهداری خاویار و نظارت‌های بهداشتی وارد بازار میشود. این موضوع می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- آلودگی میکروبی و قارچی: عدم رعایت استانداردهای بهداشتی ممکن است منجر به آلودگی خاویار به باکتری‌هایی مانند سالمونلا و ای‌کولای شود.
- عدم وکیوم شدن قوطی‌های خاویار و در نتیجه آن فساد خیلی سریع آن
- آلودگی‌های شیمیایی بسیار خطرناک با سموم دوره کارنس(Corence) طولانی مانند Malachite Green و Crystal Violet
- عدم رعایت زنجیره سرد: حمل و نقل غیرقانونی خاویار معمولاً بدون زنجیره سرد انجام میشود که باعث فساد محصول و تولید سموم خطرناک میشود.
خطرات و پیامدهای قاچاق خاویار
- تأثیر منفی بر محیط‌زیست صید غیرقانونی ماهیان خاویاری موجب از بین رفتن اندک باقیمانده‌های نسل این گونه‌های باارزش شده و تعادل زیست‌محیطی را به خطر می‌اندازد.
- آسیب به اعتبار صنعت خاویار ایران قاچاق خاویار باعث ورود محصولات بی‌کیفیت به بازار جهانی میشود که می‌تواند شهرت خاویار ایرانی را خدشه‌دار کند.
- خسارت‌های اقتصادی به کشور صادرات غیرقانونی خاویار منجر به از دست رفتن درآمدهای ارزی دولت و ضربه به فعالان قانونی این صنعت میشود.
مجازات و جریمه قاچاق خاویار در ایران
بر اساس قوانین ایران، قاچاق خاویار جرم محسوب میشود و مجازات‌های سنگینی برای آن در نظر گرفته شده است:
- جریمه نقدی: افراد متخلف بسته به میزان خاویار قاچاق‌شده باید جریمه‌های نقدی سنگینی پرداخت کنند که معمولاً چند برابر ارزش کالای قاچاق است.
- حبس تعزیری: برای افراد و گروه‌هایی که در قاچاق سازمان‌یافته خاویار فعالیت دارند، مجازات حبس نیز در نظر گرفته میشود.
- توقیف کالا و وسایل حمل و نقل: خاویار قاچاق و وسایل حمل آن توسط ماموران گمرک و شیلات ضبط میشود.
- محرومیت از فعالیت در حوزه شیلات: افراد متخلف ممکن است از دریافت مجوزهای مرتبط با صید و پرورش ماهیان خاویاری منع شوند.
چگونه خاویار اصل و قانونی بخریم؟
- شناخت برند معتبر
- خرید از فروشگاه‌های معتبر
- اطمینان از داشتن برچسب و تاییدیه سازمان شیلات و سازمان دامپزشکی
- بررسی استانداردهای درج‌شده روی بسته‌بندی خاویار
- بررسی تاریخ تولید، بهترین زمان مصرف و انقضا درج‌شده روی بسته‌بندی خاویار
نتیجه‌گیری
خاویار یکی از سرمایه‌های مهم ایران است که حفاظت و تجارت قانونی آن اهمیت بسیاری دارد. تشخیص و مقابله با خاویار قاچاق می‌تواند به حفظ منابع طبیعی، افزایش درآمدهای قانونی و تقویت برند خاویار ایرانی در جهان کمک کند. همچنین، مصرف‌کنندگان باید با دقت و آگاهی، خاویار قانونی و دارای مجوز را تهیه کنند تا از سلامت و کیفیت محصول اطمینان حاصل کنند.
